Oversat af Simon Laursen (2014)
Årene 22 - 18 fvt.
1 I det følgende år blev Marcus Marcellus og Lucius Arruntius konsuler, og byen blev oversvømmet, da floden gik over sine bredder igen. Bl. a. statuerne i Pantheon blev ramt af lyn, og spyddet faldt ud af Augustus' hånd. Plaget af sygdom og af sult (der var pest i hele Italien og ingen arbejdede i markerne, og jeg vil tro, det også var tilfældet i landene udenfor) mente romerne, at den eneste grund til dette var, at de ikke havde Augustus til konsul, og de ville vælge ham til diktator. De spærrede senatet inde i curien og tvang det til at lave en tilsvarende vedtagelse under trusler om at brænde dem inde; herefter tog de de 24 fasces og opsøgte ham med en bøn om at lade sig vælge til diktator og korn-opsynsmand, ligesom engang Pompejus. Det sidste tog han nødtvungent på sig og befalede, at to mænd, der havde være prætor mere end fem år før, skulle vælges hvert år til kornuddelingen. Diktaturet tog han ikke imod, men rev endda embedsdragten itu, siden han ikke kunne stoppe dem på anden måde, hverken med argumenter eller bønner. Han havde allerede større magt og position end diktatorerne, så han vogtede sig med god grund for den misundelse og den upopularitet, titlen indebar.
|
Marcus Marcellus og Lucius Arruntius konsuler: 22 fvt.
Pantheon (link), se Dio 53, 27
Augustus og diktaturet: Res Gestae (RG) 5, Sueton Augustus, 52, Velleius Paterculus (Vell. Pat.) 2, 89
Augustus og kornforsyningen: Rom krævede konstante korntilførsler fra fjerne producenter, Sicilien eller ligefrem Ægypten. Pompejus varetog kornforsyningen i 57 fvt. - Cfr. RG 5 og 18.
|
2 Han gjorde det samme, da de ville vælge ham til censor på livstid. Han tog ikke embedet på sig, og udpegede straks andre censorer, Paulus Aemilius Lepidus og Lucius Munatius Plancus, den sidste bror til dén Plancus, der var blevet proskriberet, Lepidus selv dengang sat på dødslisten. De var de sidste privatpersoner, der fik censuren samtidig, hvad der på en måde også blev klart med det samme - for et podium, de skulle forrette en embedspligt på, faldt sammen og blev knust, da de trådte op på det på deres førte embedsdag. Herefter blev ingen andre af samme rang censorer på samme tid. Augustus gjorde dengang selv meget af, hvad de ellers var valgt til at gøre. Han opløste nogle kollegier helt og holdent, andre reducerede han til mere fornuftige rammer. Han tillagde prætorerne alle festspil og befalede, at de skulle modtage en sum fra statskassen med et forbud mod, at nogen af dem brugte mere af egen formue på dem end andre, hverken på gladiatorspil eller på noget andet, medmindre senatet vedtog det, og ikke mere end to gange hvert år, og ikke med mere end 120 deltagere. De curuliske ædiler overlod han brandslukningen og gav dem 600 slaver til hjælp. Og da der stadig optrådte riddere og fornemme damer på scenen, forbød han ikke bare børn af senatorer, hvad der var forbudt også forinden, men også deres efterkommere, selvfølgelig dem, der var opført i ridderstanden, at gøre nogen af den slags.
|
censorer, Paulus Aemilius Lepidus og Lucius Munatius Plancus: L. Munatius Plancus var en gammel støtte af Caesar, Lepidus var nevø af triumviren Lepidus. Der er en skarp kritik af de tos embedsførelse i Vell. Pat. 2, 95.
kollegier: oftest sammenslutninger af håndværkere ('laug'), men også politiske og sociale pressionsgrupper, ikke sjældent kriminelle. Roms svar på 'bandeuvæsen'.
festspil: fem af de seks store offentlige forestillinger i Rom havde indtil da været ædilernes opgave, en enorm økonomisk belastning, og det var svært at få folk til at påtage sig embedet som ædil. Den offentlige bevilling og begrænsningen af de tilladte udgifter lettede belastningen, men tillod også Augustus selv at vise sin egen overlegenhed, nå han selv afholdt lege. Han holdt otte, med ialt over 10000 deltagere (RG 22).
|
3 I alt dette viste han sig som lovgiver og kejser både i form og af navn, men i øvrigt forsøgte han at fremstå som almindelig borger - f. eks. trådte han frem til støtte for nogle af sine venner, når de stod under anklage. Da en vis Marcus Primus stod for retten, anklaget for som statholder i Makedonien at have indledt kamphandlinger mod odryserne, og han hævdede, at han havde gjort det dels på Augustus', dels på Marcellus' ordre, kom han på eget initiativ i retten og benægtede, direkte adspurgt af prætor, at han havde givet ham ordre til krig. Da Primus' forsvarer, Licinius Murena, havde rettet nogle upassende bemærkninger imod ham og spurgte: 'Hvad laver du her, og hvem har stævnet dig?', var hans svar simpelthen: 'Almenvellet'. Det indbragte ham anerkendelse blandt fornuftige folk, og han fik derfor ret til at samle senatet, så ofte han ville; men der var også nogen kritik. Under alle omstændigheder var der ikke så få, der stemt for frifindelse af Primus; og der var andre, der planlagde et attentat imod ham.
Fannius Caepio tog initiativet til det, og der var andre, der tog del. Man sagde, at også Murena var med i sammensværgelsen, om det nu var sandt eller bagvaskelse; han udtalte sig jo lige ubehersket og ubehageligt imod alle. De blev dømt på grund af udeblivelse (de tålte ikke en retssag), ud fra en antagelse om, at de også ville blive frikendt, og de blev henrettet ikke længe efter. Det hjalp hverken Murena, at Proculeius var hans bror, eller at Maecenas var gift med hans søster, skønt de to nød Augustus' respekt i høj grad. Da nu endnu engang nogle af dommerne frikendte dem, gennemførte han en lov mod hemmelig afstemning i sager, hvor den anklagede ikke var tilstede; i sådanne sager skulle anklagede dømmes énstemmigt. At han ikke bestemte dette i vrede, men fordi det var til gavn, gjorde han fuldkommen tydeligt. Da Caepios far frigav den ene af de to slaver, der var flygtet med hans søn, fordi han havde ønsket at beskytte ham i døden, og lod den anden, ham, der havde forrådt ham, føre tværs over forum med en tekst, der forklarede grunden til hans dødsdom, og derefter lod ham korsfæste, blev han ikke vred. Han havde også kureret kritikken blandt dem, der tog afstand fra begivenhederne, hvis ikke han havde tilladt, at man både vedtog og gennemførte ofringer, som havde man vundet en stor sejr.
|
Marcus Primus: ellers ukendt. Hans forbrydelse er formentlig ikke, at han har gennemført en militær kampagne, men at odryserne sådan set stod på venlig fod med romerne. Men det er usikkert.
ret til at samle senatet: denne ret havde Augustus allerede, i kraft af sin tribun-myndighed. Med denne bestemmelse får han formentlig ret til at komme forud for alle andre, dvs. også konsuler og prætorer, der ellers rangerer højere end en tribun i systemet.
Fannius: i grunden ukendt. Om planerne ellers, se Vell. Pat. 2,91 og 2,93; Suet. Aug., 19, 56 og 66.
Murena: Mandens fulde navn er vanskeligt at være sikker på. Nogle mener, det drejer sig om en A. Terentius Varro Murena, der (måske) var konsul i 23 fvt., at attentatet blev forsøgt ført ud i livet det år (og ikke i 22, som Dio siger), og at Murena (måske) blev fanget og dømt det år. Det passer godt med Suet. Aug. 66, hvor Maecenas fortæller sin kone, Terentia, om afsløringen af komplottet. Men som Dio skriver, er det en nærliggende at antage, at attentatmanden var den samme Licinius Murena, som forsvarede Primus. - Det bliver ikke bedre af, at det ikke er nemt at forstå, om attentatmændene overhovedet fik en retssag, før de blev henrettet. Sagen er mystisk.
|
4 Dengang gav han også Cypern og Gallia Narbonensis tilbage til folket, fordi han ikke mente, de længere havde brug for hans militær; derfor begyndte det også at være prokonsuler, der blev sendt ud som statholdere i de provinser. Han indviede templet for Jupiter med tilnavnet Tonans. Om det er der overleveret to anekdoter. Dels tordnede det under indvielsen, dels fik Augustus om natten en drøm. Folk opsøgte og ærede Jupiter Tonans, dels for det usædvanlige ved navnet og gudens udseende, dels fordi templet var bygget af Augustus, men især fordi det var det første, man mødte på vej op på Capitolium. Augustus drømte, at Jupiter, ham, der bor i det store tempel, var vred, fordi han syntes, han blev regnet for nummer to; og han sagde, han havde sagt til ham, at Tonans var hans dørvogter. Om morgenen lod han en klokke hænge op i templet for at vise sin drøm, for nattevægtere har en klokke, så de i nødstilfælde kan sende signaler til hinanden.
|
Cypern og Gallia Narbonensis: se 53, 12-13.
Jupiter med tilnavnet Tonans: se RG 19; Suet. Aug., 29; drømmen omtales også af Suet. Aug., 91. Templet lå på skråningen fra Forum op til Capitolium. Der er ikke meget tilbage af det.
|
5 Dette skete i Rom. Omtrent ved de tider indledte både cantabrerne og asturerne igen kamphandlinger; asturerne på grund af Carisius' slaphed og grusomhed, cantabrerne fordi de opdagede, at de andre var på nippet til oprør, og fordi de ingen respekt havde for deres statholder, Gaius Furnius - han var kommet kort forinden og syntes uerfaren i de forhold, der gjaldt hos dem. Det indtryk fik de dog ikke i praksis; begge folk blev slået af ham (han gav nemlig også Carisius støtte), og de blev gjort til slaver. Af cantabrerne blev dog ikke mange fanget - da de mistede håbet om frihed, ville de end ikke leve, men nogle satte ild til deres fæstnigner og stak sig ihjel, andre lod sig villigt brænde inde og atter andre tog gift, så den største og stolteste del af dem omkom. Asturerne blev hurtigt, under en belejring, drevet på flugt og slået i kamp og gav ikke længere modstand, men blev let undertvunget.
På samme tid rykkede ætioperne, der bor længere oppe ad Nilen end Ægypten, frem til byen, der hedder Elefantine, og plyndrede alt der under ledelse af deres dronning. Da de her hørte, at Gaius Petronius, Ægyptens statholder, nærmede sig, drog de først væk i håbet om at undslippe, men de blev indhentet på marchen og slået, og herefter trak de Petronius med sig ind i deres eget land. Også her kæmpede han godt og erobrede blandt andet hovedstaden Napate. Napate blev jævnet med jorden, og en fremskudt styrke blev efterladt et andet sted, for Petrunius kunne hverken rykke videre frem på grund af sandørken og hede eller med rimelighed forbilive i området med hele sin hær og trak sig tilbage med det meste af den. Da ætioperne gik til angreb på grænsefortet, ledede han et nyt felttog mod dem, reddede sine egne folk og tvang dronningen til forhandlinger.
|
cantabrerne og asturerne: se 53, 25, 53, 29 og 54, 11
|
6 Mens dette fandt sted, tog Augustus til Sicilien for at reorganisere øen såvel som alt andet indtil Syrien. Mens han endnu var der, opstod der uroligheder i befolkningen i Rom under valget til konsul. Det var også et bevis på, at det var umuligt for dem at bevare sikkerheden under republikansk styre. De havde kun en gangske lille indflydelse på valget af embedsmænd og deres embedsførelse, men kom alligevel i oprør. Den ene plads blev holdt fri til Augustus, og derfor var Marcus Lollius ved årets begyndelse enekonsul; men da han ikke tog mod embedet, søgte Quintus Lepidus og Lucius Silvanus det og bragte alt i en sådan forvirring, at også de besindige ønskede Augustus kaldt hjem. Han vendte ikke hjem, men sendte dem tilbage til Rom, da de opsøgte ham, med skarp kritik og ordre om, at afstemningen skulle finde sted i deres fravær. De kunne alligevel stadig ikke opføre sig værdigt, men kom igen i voldsom konflikt, så Lepidus først blev valgt meget sent.
Augustus tog dette unådigt op, og siden han hverken kunne afsætte al sin tid til Rom alene eller på den anden side turde lade byen ligge hen uden kontrol, søgte han efter en at sætte over den. Han vurderede, at Agrippa var den bedste mand til opgaven, og da han ville udmærke ham med en større værdighed, for at han også derved kunne regere dem lettere, sendte han bud efter ham, tvang ham til at lade sig skille fra sin kone (der ellers var hans egen niece) og gifte sig med Julia. Derefter sendte han ham straks til Rom både for at blive gift og for at tage hånd om byen, bl. a. fordi Maecenas, adspurgt om sit råd om alle disse ting, skal have sagt: "Du har gjort ham så stor, at du enten må knytte ham til dig ved ægteskab eller slå ham ihjel."
Han fandt megen uro endnu, men bragte den til ro, og bortviste især de ægyptiske kulter fra byen igen (de var på vej tilbage) og forbød enhver at udøve dem også i forstæderne indenfor en afstand af 4 stadier fra bygrænsen. Der udbrød uroligheder i forbindelse med valget af byforstander under "våbenhvilen", men han undertrykte den ikke; i stedet fandt festen sted det år uden byforstander.
|
Lollius og Lepidus: 21 fvt. Marcus Lollius var en homo novus; Quintus Aemilius Lepidus af meget fin familie, men kun langt ude i familie med de andre Lepidus'er, der omtales i bog 54. Lucius Silvanus er ellers ukendt. Urolighederne omkring konsulvalget viser, at det stadig var relativt frit, men også, at befolkningen i Rom tog det alvorligt, når de krævede Augustus som konsul (og kravet blev tydeligvis hørt af den konsul, der forestod valget). Urolighederne (der fandt sted i 22 fvt.) gentog sig i 19 fvt. (54.10).
Agrippa (link): Agrippa var gift med Marcella, datter af Augustus' søster Octavia. Ægteskabet var naturligvis dynastisk; Agrippa, der ikke var af fin familie, kom på denne må de endnu tættere på kejserfamilien. Julias mand, Marcellus, var død året før (53, 30); Agrippa havde selv forestået deres brylllup som stand-in for Augustus (53, 27). Agrippa blev i Rom til 19 fvt. (54, 11).
Maecenas (link).
ægyptiske kulter: se 53, 2. De 4 stadier er en lille kilometer.
"våbenhvilen": sådan kalder Dio 'Latiner-festen', Feriae Latinae, hvor alle byens embedsmænd tog ud til Albanerbjerget nær Rom for at deltage; fra gammel tid (da Rom ofte lå i krig med sine naboer i Latium) var der våbenhvile. Man valgte derfor en byforstander, praefectus urbis, i deres fravær. (Sml. 53, 33).
|
7 Det beskæftigede Agrippa; Augustus gjorde på Sicilien Syrakus og nogle andre byer til romerske kolonier som en del af sin reorganisation og rejste videre til Grækenland. Her begunstigede han spartanerne ved at tildele dem Kythera og ved at deltage i en bespisning i deres mandeklubber, fordi Livia havde fundet ly der, da hun flygtede fra Italien sammen med sin mand og sin søn. Athenæerne mistede efter sigende Aigina og Eretria (de hentede udbytte der), fordi de havde støttet Antonius, og han forbød dem desuden at give nogen borgerskab for betaling. De mente også, at en hændelse med Athene-statuen pegede i samme retning. Den stod på Akropolis med front mod øst men havde vendt sig om mod vest og spyttet blod. Augustus gennemførte sine forehavender i Grækenland og sejlede til Samos, hvor han blev vinteren over. I foråret, hvor Marcus Apuleius og Publius Silius var konsuler, tog han videre til Asien og ordnede navnlig Bithyniens forhold. Han ignorerede ikke denne og de førnævnte provinser, fordi de var folkets, men han tog sig særdeles meget af alle - som om de var hans egne. Han forbedrede administrationen af de andre i et passende omfang og gav tilkud til nogle og gav andre ordre til at betale over den fastsatte tribut. Fordi man i Kysikos under indre kampe havde pisket nogle romere til døde, gjorde han dem til slaver. Da han kom til Syrien, gjorde han det samme med befolkningen i Tyros og i Sidon, på grund af deres indre kampe.
|
Sparta (link): Livia, Augustus' kone, var oprindeligt gift med Tiberius Claudius Nero, der var republikaner og kæmpede mod Octavian. Sønnen, der tales om, er den senere kejser Tiberius.
bespisning i deres mandeklubber: traditionelt levede spartanske mænd på deres kaserner og spiste sammen. På Augustus' tid var det formentlig snarere en formssag.
Antonius (link): Augustus sidste modstander, slået i slaget ved Actium i 31 fvt. Sparta havde derimod støttet Octavian. - Det virker dog mærkeligt, om Octavian endnu i 21 fvt. drog konsekvenser af tilstanden i 31 fvt. Der var gået meget lang tid!
Marcus Apuleius og Publius Silius: 20 fvt.
|
8 På samme tid sendte Phraates af frygt for, at han skulle gå til angreb på ham, fordi han endnu ikke havde gjort noget af det, der var aftalt, felttegnene og krigsfangerne til ham på nær nogle få, der havde begået selvmord af skam eller holdt sig skjult på landet. Han tog imod dem, som om han havde besejret partherne i kamp; han var meget stolt og sagde, at han han havde skaffet, det, der var tabt i kamp, uden at være gået i arenaen. Alligevel lod han både vedtage ofringer og et tempel til Mars Ultor på Capitolium, en pendant til Jupiter Feretrius, til at sætte felttegnene i, og han byggede det. Desuden drog han ind i byen til hest og lod sig hædre med en triumfbue.
Dette skete senere, men i dén anledning. På dét tidspunkt blev han valgt til at stå for vejene omkring Rom, og han rejste den såkaldte gyldne milesten og satte tidligere prætorer til at varetage arbejdet, hver med to lictorer. Julia fødte en dreng, der fik navnet Gaius, og man tilstod en permanent ofring på hans fødselsdag. Det skete efter vedtagelse, som alt det andet. På eget initiativ afholdt ædilerne et hestevæddeløb på Augustus' fødselsdag og lod vilde dyr dræbe.
|
Phraates: konge af Parthien, Roms nabo mod øst. Forholdet til partherne var koldt; ikke alene havde romerne under Crassus mistet mange mænd og felttegn i 53 fvt., men også Antonius havde kæmpet forgæves imod dem. Augustus forsøgte at få det tabte tilbage uden kamp (se også 53, 7 og 33; RG 29, Suet. Aug. 21 og Vell. Pat. 2, 91. - Primaporta-statuen viser, hvordan romerne får deres felttegn tilbage.
Mars Ultor: dette tempel lå på Augustus' forum, der dog først blev færdigt langt senere (2 fvt.). Her må tales om et midlertidigt tempel til opbevaringen, der altså lå på Capitolium.
Jupiter Feretrius: dette tempel rummede våben, tidligere romerske generaler havde erobret i tvekamp fra fjendtlige generaler.
|
9 Dette fandt sted i Rom. Augustus organiserede de erobrede områder efter romersk praksis og lod allierede områder regere sig selv på deres traditionelle måde. Han fandt det ikke værd at føje noget til romerriget eller erhverve noget andet, men fandt det rigtigt at lade sig nøje med præcist det, man havde, og det indstillede han også til senatet. Han gav sig derfor ikke i kast med nogen krig, men skabte to selvstændige arveriger - Arabien kom under Jamblikhos, søn af Jamblikhos, der havde haft landet; Kilikien kom til Tarkondimotos, søn ar Tarkhondimotos, også han landets tidligere herre, på nær nogle få områder ved kysten. Dem forærede han til Arkhelaos sammen med Lillearmenien, fordi Medos, den tidligere konge, var død. Herodes gav han et tetrarkhi, der tilhørte en vis Zenodoros, og selvom han endnu kun var en dreng, fik en vis Mithradates Kommagene, siden kongen af Kommagene havde dræbt hans far. Da de øvrige armenere rettede anklager mod Artaxes og sendte bud efter Tigranes, hans bror, som var i Rom, sendte han Tiberius med, for at han kunne fjerne Artaxes fra magten og indsætte den anden i stedet. Der skete intet, der stod mål med forberedelserne, for armenierne slog Artaxes ihjel først. Men især fordi man vedtog offentlige ofringer for det, gjorde Tiberius meget ud af det, som om han virkelig havde vist sine kvaliteter. Han havde allerede gjort sig overvejelser om eneherredømmet, siden man, da han nærmede sig Philippi, hørte støj fra slagmarken som fra en legion, og en flamme selvantændte på det alter, Antonius havde bygget i sin lejr. Det brystede Tiberius sig over, men Augustus vendte tilbage til Samos og blev der vinteren over. Han gav dem deres frihed til gengæld for deres gæstfrihed, og ordnede ikke så lidt andet.
Der kom nemlig mange delegationer til ham; inderne, der allerede havde ladet venskabelige diplomatiske forbindelser etablere, afsluttede dengang en traktat; de sendte gaver, især tigre, der dengang blev kendt i Rom, og jeg vil tro også i Grækenland, for første gang. De gav også en ung mand, der ingen skuldre havde, ligesom Hermes-støtterne. Selvom han havde dette handicap, kunne han bruge sine fødder til alt, som var de hænder; han kunne spænde en bue og skyde med pile, og han kunne spille på trompet - jeg ved ikke hvordan, jeg skriver bare, hvad der siges. En af inderne, Zarmaros, ønskede at dø - om det så var fordi han var en af Indiens vise mænd, eller han ville vise sig for Augustus og athenæerne (han kom nemlig også til Athen). Han lod sig indvie i de eleusinske mysterier (mysterierne blev netop afholdt, skønt udenfor normal turnus, fordi Augustus også selv var blevet indviet) og kastede sig så levende i et bål.
|
føje noget til romerriget: faktisk udvidede Augustus romerriget meget. Måske generaliserer Dio noget, Augustus skrev kun om det nærøstlige områ. (Noget i den retning sker i 53, 18 ud fra 53, 28. I 53, 18 taler Dio om en generel undtagelse for kejserne fra pligten til at lyde lovene, men i 53, 28 får Augustus kun lov til at overtræde én bestemt lov.) Moderne forskere diskuterer, om Augustus havde planer om at fortsætte ekspansionen uden begrænsning, eller han havde en plan om at udvide indtil en grænse, der kunne forsvares (Rhinen eller Elben og Donau). Dio hører til de forsigtige.
Artaxes: andre kilder RG 27, Suet. Aug. 21, Vell. Pat. 2, 94 og 122.
inderne: sml. RG 31, Suet. Aug. 21. Augustus fik megen propaganda-værdi ud af, at folk så langt væk søgte kontakt med ham. Hvorfor de gjorde det, vides ikke.
de eleusinske mysterier (link): Augustus blev indviet i 31 fvt. (Suet. Aug. 93
|
10 Det år var Gaius Sentius konsul, og da der måtte udpeges en kollega til ham (Augustus tog heller ikke denne gang imod den post, man havde reserveret til ham), brød der igen uroligheder ud i Rom, og der var også dødsfald, så senatorerne ved tog at give Sentius livvagter. Da han nægtede at benytte sig af dem, sendte de en delegation til Augustus med to lictorer til hver deltager. Da han indså, at der ikke var nogen ende på problemet, gik han anderledes til værks med dem end før og udpegede en af deltagerne i delegationen selv, Quintus Lucretius, til konsul, skønt han havde stået på proskriptionslisten, og han hastede selv hjem til Rom. Man vedtog megen forskelligartet hæder til ham for dette og for alt det ndet, han havde gjort, men han var ude at rejse, men han tog ikke imod noget af det, undtagen at man byggede et alter til Fortuna Redux (det kaldte man det), og at dagen, han kom hjem, blev optaget på listen over helligdage og kaldt Augustalia. Da embedsmændene og alle andre alligevel forberedte sig på at gå ham i møde, vente han hjem til byhen om natten.
Dagen efter gav han Tiberius rang af prætor og tildelte Drusus retten til at søge embeder fem år før den normale frist. Eftersom der ikke var nogen sammenhæng mellem de uroligheder, der fandt sted, når han var væk, og den skræk, folk følte, når han var hjemme, lod han sig på opfordring vælge til moralens vogter for fem år, og han fik censor-myndighed i samme periode og en livslang konsul-myndighed, så han havde rådighed over de tolv fasces hvorsomhelst nårsomhelst, og han fik ret til at sætte sig på en sella curulis mellem de to til enhver tid siddende konsuler. Efter disse vedtagelser mente man, han burde rette op på alt og indføre den lovgivning, han måtte ville. Man kaldte netop de love, han derefter skulle formulere, for 'augustæiske', og man ville aflægge ed på at overholde dem. Han accepterede disse bestemmelser som nødvendige med undtagelse af eden; den eftergav han dem. Han vidste nemlig godt, at vedtagelser i overensstemmelse med deres hensigter ville de bevare selv uden edsaflæggelse, mens de ikke ville prioritere vedtagelser imod deres vilje, om de så forsikrede om det modsatte tusind gange.
|
Gaius Sentius: 19 fvt. Der var også uroligheder i 22 fvt. (se 54, 6).
moralens vogter: Sueton siger noget lignende (Aug. 27, men Augustus selv afviser at have haft et egentligt embede af den art (RG 6).
livslang konsul-myndighed: de Augustus i 23 fvt. ophørte med at sidde som konsul hvert år, fik han tribunicia potestas og prokonsularisk imperium (53, 32), der gav ham magt af næsten samme størrelse som en konsul overalt i romerriget. Hvad han får her, er ikke helt klart, men synes en stramning af en allerede stram knude.
sella curulis: højere romerske embedsmænds officielle (klap)stol.
|
11 Det var, hvad Augustus gjorde. En af ædilerne trådte frivilligt tilbage grundet fattigdom. Agrippa, der på det tidspunkt var blevet sendt fra Sicilien til Rom, blev overført til Gallien. De lå i indbrydes strid og var under pres fra germanerne. Da han havde sat orden på det, skiftede han til Spanien. De cantabrere, der var blevet fanget levende under krigen og var blevet solgt som slaver, havde hver især dræbt deres herrer, var vendt hjem igen til deres eget land og havde fået mange til at flygte fra deres slaveri. Nu havde de sammen med dem besat nogle positioner, havde befæstet dem og var ude efter romernes forter. Agrippa indledte operationer imod dem, men fik et problem med sine soldater. Ikke så få af dem var ved at være gamle og udslidte af de vedvarende kampe, de var bange for cantabrerne, som den kendte som vanskelige fjender, og de ville ikke lystre ham. Han fik dog hurtigt rettet op på deres disciplin ved dels at irettesætte, dels at motivere, dels at indgyde dem håb, men overfor cantabrerne havde han ingen succes. De havde nemlig indsigt i, hvad der foregik, siden de havde været slaver hos romerne, og intet håb om igen at overleve, hvis de blev fanget. Han mistede mange soldater og fratog mange deres udmærkelser, fordi de var fjenden underlegne (bl. a. nægtede han en hel legion med tilnavnet 'Augusta' at fortsætte med at bære dette navn), men til sidste dræbte han næsten alle våbenduelige fjender, afvæbnede resten og overflyttede dem fra deres fæstninger til sletten. Men han meddelte ikke senatet noget om det, og han tog ikke imod den triumf, man vedtog ham, selvom det var på Augustus' ordre, men holdt sin mådeholdende stil, som han plejede, også under disse forhold; engang han af konsulen blev bedt om en udtalelse vedrørende sin bror, gav han ingen. Aquadukten, der kaldes Aqua Virgo, førte han til Rom for egne penge og opkaldte den efter Augustus. Augustus var så glad for den, at han, engang der var mangel på vin og folk protesterede voldsomt, sagde, at Agrippa havde sørget særdeles glimrende for, at de aldrig skulle dø af tørst.
|
cantabrere: se 53, 25, 53, 29 og 54, 6.
Aqua Virgo: Dio er lidt forvirret her. Agrippa havde navngivet en tidligere akvadukt 'Aqua Julia'. Aqua Virgo fungerer stadig og munder ud i Trevifontænen i Rom. Agrippa anlagde den for at forsyne sit badeanlæg med vand (se 53, 27).
|
12 Sådan var denne mand. Der var jo mange andre, der både ønskede sig en triumf og afholdt den, skønt de ikke bare ikke havde præsteret det samme som ham, men kun havde fanget nogle røvere eller bilagt indre stridigheder i forskellige byer. Augustus bevilgede i hvert fald til at begynde med triumfer i rigeligt mål, og han viste særdeles mange den sidste ære med en statsbegravelse. Så dé strålede nok i deres triumfer, men Agrippa blev på en måde forfremmet til kejser af ham. Siden samfundet havde behov for omhyggelig pleje, og Augustus frygtede, at han skulle blive udsat for et attentat (med folk som ham er det ikke sjældent, og han regnede ikke med, at det brystpanser, han ofte havde på under sin toga, selv når han trådte ind i senatet, ville hjælpe ham ret længe eller ret meget), forlængede han først sit eget mandat som leder i fem år, siden den tiårige periode var ved at løbe ud (dette fandt sted i Publius og Gnaeus Lentulus' konsulat), og derpå gav han også Agrippa beføjelser på samme niveau som sine egne og især tribunikisk myndighed i samme periode. Den periode sagde han dengang ville være nok; men ikke længe efter tog han fem år mere som enevældig leder, så perioden igen var på ti år.
|
triumf: Dio har ret. Den sidste, der ikke var medlem af kejserfamilien, der holdt en triumf var Lucius Cornelius Balbus (19 fvt.)
statsbegravelse: man kender faktisk ingen eksempler.
Publius og Gnaeus Lentulus: 18 fvt. Begge er højadelige.
gav han også Agrippa beføjelser på samme niveau som sine egne: Agrippa fik forlænget sit prokonsulare imperium (se 53, 32), der giver ham magt ude i romerriget; dertil får han nu tribunicia potestas. De to funktioner er hjørnestenene i kejserens magt, og Agrippa ville nu kunne tage over efter Augustus uden nogen form for afbrydelse. - Samtidig betyder dette, at et gammel princip i romersk politik igen bliver respekteret: kollegialitet, den tanke, at der ikke må være nogen med magt, der ikke har en på samme niveau, der kan bremse vedkommende. Det gør Augustus' styreform ('principatet') mere republikansk. Selv understreger han det ved at kalde dem, der havde tribun-myndighed sammen med ham, for hans collegae (RG 6).
|
13 Efter det reviderede han senatslisten. Han syntes nemlig alligevel, de var for mange (i mængde så han intet gavnligt), og han afskyede ikke bare dem, der var kendt for en eller anden brist, men også dem, der gjorde karriere ved smiger. Da ingen (som sidste gang) trådte tilbage frivilligt, og han ikke selv ønskede at stå med ansvar, udvalgte han selv de 30 bedste mænd, hvad han også aflagde ed på, han havde gjort, og befalede dem, også under ed, at vælge fem hver, der ikke måtte være deres slægtninge, og skrive dem på en skrivetavle. Derefter trak han lod i femmandsgrupperne, så at den ene, der blev trukket ud i hver enkelt, selv blev medlem af senatet og på samme vilkår lavede en liste på fem nye. Også de 30 skulle optræde blandt de udvalgte, loddet var faldet på. Siden nogle var bortrejst, udførte andre i lodtrækningen, hvad de skulle have gjort. Først stod dette på flere dage i træk, men da processen blev kompromitteret, overlod han ikke længere listerne til kvæstorerne, og lod der ikke blivet trukket lod i femmandsgruupperne; i stedet gjorde han resten selv og føjede selv de manglende til, så at det samlede antal udpegede blev ca. 600.
|
senatslisten: Augustus reviderede denne liste tre gange (RG 8). Første gang i 29 fvt. (52, 42), her i 18 fvt. og igen i 11 fvt. Proceduren her i 18 fvt. synes også beregnet på at give det indtryk, at Augustus ikke vil have indflydelse på processen. Men man kommer i tvivl, når man læser om Antistius Labeo i 54, 15, og i øvrigt var Augustus jo også ellers utilfreds med, hvad det var ved at udvikle sig til, og greb ind. - Sueton giver en redegørelse (Aug. 35; der synes at blande revisionen i 29 med den i 18.
|
14 Det var hans hensigt at reducere senatet til 300 som i gamle dage, for han mente, det var meget at foretrække, hvis man fandt det antal værdigt til at sidde i deres forsamling. Men da alle var lige liddt tilfredse (for siden der skulle slettes langt flere, end der skulle blive i den, var følgen, at de snarere var bange for, at de skulle blive almindelige borgere, end de regnede med, at de også skulle være senatorer), lavede han en liste på 600.
Men han stoppede ikke der. Der var stadig efter denne procedure nogle på llisten, der ikke var værdige, og desuden var der en vis Regulus, der blev vred over, at han var blevet slettet, mens hans søn og mange andre, han mente at være bedre end, var blevet udvalgt, rev sin toga af i selv senatet og nøgen opregnede de felttog, han havde været med på, og viste arrene frem; og der var en Articuleius Paetus, der var blandt de udvalgte senatorer, der bad om at måtte vige pladsen for sin fader, der var blevet udstødt. Derfor lavede han igen en revision af dem, udstødte nogle og satte andre på listen i stedet. Og da der alligevel var mange, der blev strøget, og nogle anklagede ham, som det plejer at ske i sådanne situationer, for at være blevet uberettiget slettet, tilstod han dem både at sidde med dem ved forestillinger og at deltage i offentlige middage sammen med dem, med samme klædedragt som dem, og ellers med henblik på fremtiden opfordrede han dem til at søge embeder. De fleste af dem vendte med tiden tilbage til senatet, men nogle få forblev i denne mellemstatus, hvor de hverkan ansås for senatorer eller for almindelige borgere.
|
300: antallet før Sulla og hans reformer. Tallet ville nok have været for lille til alle de opgaver, senatorerne havde i statsadministrationen i Augustus' system.
|
15 Da det var sket, var der både med det samme og senere mange, der fik skyld for at planlægge attentater på både ham selv og på Agrippa, hvadenten det var sandt eller falsk. Det er ikke let at vide den slags med sikkerhed for dem, der ikke er involverede i begivenhederne. Meget af, hvad magthaveren gør enten på egen eller på senatets beslutning til straf, når han mener, der har været planer mod ham, er under mistanke for at have været et rent overgreb, om det så har været aldrig så godt begrundet. Derfor har jeg også besluttet at skrive det, der siges om den slags, ned uden at gøre mere eller mindre ud af det offentliggjorte, medmindre det er helt åbenlyst, og uden at tage stilling til, om det er sket med rette eller ej, eller om det, der fortælles, er sandt eller falsk. Det skal forstås som en principerklæring også for det, der skal skrives herefter.
På daværende tidspunkt fældede Augustus dom over nogle folk; men Lepidus var særligt imod, fordi hans søn var blevet pågrebet og straffet for planer om et attentat. Han ville dog ikke lade ham dræbe, men han generede ham på snart den ene måde, snart den anden. Han gav ham ordre til også mod sin vilje at tage tilbage til Rom fra sit landsted og lod ham deltage i møderne, for at han kunne blive udsat for så megen fornedrelse og forhånelse som muligt i forhold til ændringen i magt og anseelse. Han brugte ham ikke til andet, som om han havde nogen betydning; og undertiden lod han ham afgive sin stemme som den sidste af konsularerne. De andres stemme bad han om i den korrekte rækkefølge, en af konsularerne først, så en anden som nummer to, den tredje og den fjerde osv., som han ville, og konsulerne gjorde det samme. Sådan håndterede han Lepidus. Og da Antistius Labeo satte ham på listen over de kommende medlemmer af senatet, da den omtalte procedure fandt sted, anklagede han ham først for mened og truede med straf, men da han replicerede: "Og hvad galt har jeg så gjort ved at beholde en mand i senatet, som du stadigvæk tolererer som pontifex maximus?", holdt han op med at være vred. Der var ofte blevet givet udtryk for, både privat og offentligt, at han burde have dette præsteskab, men han fandt det ikke rigtigt at overtage det, sålænge Lepidus levede. Antistius tog altså åbenbart ikke helt fejl; og engang da man i senatet fremførte det synspunkt, at de burde stå vangt om Augustus på skrift, sagde han, fordi han hverken turde tale imod forslaget eller kunne få sig selv til at erklære sig enig: "Jeg snorker. Jeg kan ikke stå vagt ved hans soveværelse."
|
kildeproblemer: sml. 53, 19.
dom over nogle folk: sandsynligvis Egnatius Rufus m. fl. (se 53, 24; Vell. Pat. 2, 91; Suet. Aug. 19). Dio sætter i så fald hændelsen et år senere end de andre.
Lepidus (link): det attentat, Lepidus' søn havde været involveret i, var i 31 fvt. Hvorfor Dio sætter denne passage (næsten ekskurs) om Lepidus her, er ikke klart.
Antistius Labeo: berømt lovkyndig. Episoden er også fortalt, lidt anderledes, i Suet. Aug. 54.
|
16 Augustus indførte bl. a. en lov om, at man ville blive udelukket fra alle embeder, hvis man bestak nogen i den forbindelse. Han pålagde ugifte mænd og kvinder hårdere straffe og fastsatte omvendt fordele, hvis man blev gift, og hvis man fik børn. Siden der var flere af hankøn end af hunkøn i adelen, tillod han dem, der ønskede det (dog ikke senatorer), at gifte sig også med frigivne kvinder, og bestemte, at børn født i et sådant ægteskab skulle anses for ægtefødte.
|
|
|
|